گوجه فرنگی، منبعی غنی از مواد مغذی برای بدن
گوجه فرنگی سال های زیادی نیست که به جهانیان معرفی شده است ولی این میوه – سبزی با هویت نامعلوم خود، به سرعت جای خود را در فرهنگ غذایی شرق و غرب باز کرد. گوجه یکی از عمده ترین تولیدات تره بار جهان است. این به خاطر انواع و کاربردهای متفاوت آن است. گوجه فرنگی، جزء پنج سبزی محبوب در بازار برای مصرف تازه است. گوجه فرنگی به انگلیسی tomato نامیده می‌شود.
گوجه in English از زبان اسپانیایی وام گرفته شده است. انواع مختلف گوجه فرنگی in English با نام های متفاوتی شناخته می شود. به عنوان مثال cherry tomato یا plum tomato.
گوجه گیلاسی
انواع مختلف گوجه فرنگی خاصیت های متفاوتی دارند. گوجه گیلاسی حاوی بتاکاروتن بیشتری است. برای همین از خواص گوجه گیلاسی کاهش خطر ابتلا به سرطان رودۀ بزرگ است و برای چشم نیز فایدۀ بیشتری دارد.
خواص گوجه فرنگی که از آن بی خبر هستید!
گوجه فرنگی یک اَبَر مغذی برای تقویت سیستم های مختلف بدن است. مواد مغذی موجود در آن به سلامت پوست، قلب و کاهش وزن کمک می کند. گوجه فرنگی را در رژیم غذایی خود بگنجانید چرا که به محافظت بدن در برابر سرطان، سالم نگه داشتن فشار خون و کاهش گلوکز خون در افراد مبتلا به دیابت کمک میکند. از دیگر فواید گوجه، فیبر بالای آن است که از یبوست جلوگیری می کند. مقدار زیادی از حجم گوجه از آب تشکیل شده است. آب کافی بدن را هیدراته نگه می دارد و باعث حرکات طبیعی روده می شود.
گوجه فرنگی حاوی کاروتنوئید های اصلی مورد نیاز بدن انسان مانند لوتئین و لیکوپن است. این مواد از چشم در برابر آسیب های ناشی از نور محافظت می کنند.
خواص گوجه فرنگی برای قلب
مصرف گوجه با تأثیر بر فشار خون و کنترل سطح هموسیستئین بدن، به سلامت قلب کمک می کند. گوجه سدیم اندک و پتاسیم بالایی دارد. پتاسیم شریان ها را تقویت می کند و باعث گردش بهتر خون می شود. همزمان سدیم کم، فشار خون را کاهش می دهد. مصرف زیاد پتاسیم و مصرف اندک سدیم خطر ابتلا به بیماری های قلبی – عروقی و در نتیجه تا 20 درصد امکان مرگ را کاهش می دهد. در ضمن پتاسیم موجود در گوجه مانعی از زوال ماهیچه هاست و این یعنی عملکرد بهتر عضلات قلب.
گوجه فرنگی منبع فیبر، پتاسیم، ویتامین C و کولین است. این مواد از سلامت قلب حمایت می کند. همچنین گوجه حاوی فولات است. فولات در تعدیل سطح هموسیستئین مؤثر است. هموسیستئین نوعی آمینو اسید است که از تجزیۀ پروتئین حاصل می شود و با رسوب در شریان ها خطر حملات قلبی و سکته را افزایش می دهد. کسانی که مشکلات قلبی و فشار خون دارند می توانند از خواص گوجه فرنگی ناشتا استفاده کنند. نوشیدن یک لیوان آب گوجه ناشتا، فشار و گردش خون را تنظیم میکند.
خواص آب گوجه فرنگی
یک فنجان گوجه فرنگی خام خرد شده حاوی 32 کیلوکالری، 170 گرم آب، 1.5 گرم پروتئین، 2.2 گرم فیبر، 5.8 گرم کربوهیدرات و بدون کلسترول است. مواد معدنی و ویتامین های موجود در گوجه فرنگی به ترتیب فراوانی، پتاسیم، ویتامین آ، ویتامین ث، فسفر و کلسیم است. همچنین گوجه شامل آنتی اکسیدان هایی چون اسید آلفا لیپوئیک، لیکوپن، کولین، اسید فولیک، بتاکاروتن و لوتئین است. لیکوپن، لوتئین و بتاکاروتن، آنتی اکسیدان هایی هستند که از چشم در برابر بیماری های ناشی از نور، آب مروارید و پیری چشم محافظت می کنند.
کاروتنوئیدهای لوتئین و زآگزانتین موجود در گوجه از اختلال نئوواسکولاریزاسیون که نوعی اختلال توموری در چشم است جلوگیری می کند. از آنجایی که تأمین طبیعی مواد معدنی بهتر از تأمین آن با داروست، مصرف گوجه در بارداری برای تأمین فولات مفید است. فولات که همان اسید فولیک طبیعی است ازکانالهای عصبی جنین محافظت می کند.
خواص گوجه فرنگی پخته
خواص گوجه فرنگی پخته بیشتر از خام است. مواد مغذی گوجه با پختن بیشتر می‌شود. از خواص گوجه کبابی مقدار بیشتر لوتئین و زیگزانتین آن است. پختن گوجه به اشکال مختلف در فرهنگ غذایی ایرانی وجود دارد. یکی از غذاهای خوشمزه، گوجه پلو است. همچنین شکل پختۀ گوجه در غذاهای ایرانی مانند میرزا قاسمی، خورشتهای مختلف و املت گوجه وجود دارد. همچنین گوجه را میتوان به شکل شور مصرف کرد. برای تهیۀ گوجه شور میتوان از سبزیجاتی چون سیر، شوید و فلفل سبز تند استفاده کرد و طعم بهتری به آن بخشید.
گوجه ویتامین C دارد؟
گوجه فرنگی منبع عالی ویتامین C و سایر آنتی اکسیدان هاست. گوجه ویتامین C بالایی دارد. در نتیجه با خوردن گوجه بدن می تواند با تشکیل رادیکال های آزاد به عنوان عامل سرطان مبارزه کند. ویتامین C موجود در گوجه به سلامت پوست هم کمک می کند. تولید کلاژن در بدن نیاز به ویتامین ث دارد. کلاژن در ساخت پوست، مو، ناخن و حتی استخوان فعال است. کمبود ویتامین ث در بدن باعث یک بیماری به نام اسکوروی می شود که خونریزی لثه و خشکی پوست از آثار آن است. ویتامین ث یک آنتی اکسیدان قوی است و از بدن در برابر نور خورشید و آلودگی هوا محافظت می کند. کمبود آن می تواند باعث چین و چروک و افتادگی پوست و برخی آثار نامطلوب دیگر شود.
گوجه فرنگی و دیابت
گوجه فرنگی در پیشگیری و کنترل دیابت یک و دو نقش دارد. مطالعات علمی نشان داده است، افراد مبتلا به دیابت نوع یک که از فیبر در رژیم غذایی خود استفاده می کنند سطح گلوکز در خونشان پایین تر است. افراد مبتلا به دیابت نوع دو هم با مصرف فیبر، قند خون، چربی و انسولین را کاهش می دهند. یک فنجان گوجه فرنگی بیش از دو گرم فیبر دارد. مقدار روزانۀ فیبر مورد نیاز بدن در زنان 25 گرم و در مردان 38 گرم است.
ممنوعیت های مصرف گوجه فرنگی
مصرف گوجه فرنگی با برخی مواد غذایی میتواند باعث ناراحتی معده و بیماری شود. با اینکه سالاد شیرازی و گوجه و خیار بسیار شناخته شده و رایج است، گوجه فرنگی و خیار با هم ناسازگارند. آنزیم های موجود در خیار باعث از بین رفتن ویتامین ث گوجه می شود.
همچنین گوجه و سیب زمینی را نباید با هم استفاده کرد. سیب زمینی مقدار زیادی نشاسته دارد و برای هضم آن معده اسید بالایی تولید می کند. گوجه هم یک میوۀ اسیدی است و خوردن این دو با هم باعث سوزش معده می شود. همینطور گوجه خام با پاستا و شکر هم همین مشکلات را در هضم و گوارش ایجاد می کند. پس مصرف گوجه فرنگی با این سه مادۀ غذایی ممنوع. به طور کلی ضرر گوجه فرنگی چندان نیست ولی برخی ملاحظات در مصرف آن لازم است.
به طور مثال نباید گوجه فرنگی را با شکم خالی خورد چرا که باعث اسیدی شدن معده و رفلاکس می شود. یا اینکه افرادی که مشکل کلیه دارند نباید مقدار زیادی گوجه بخورند چرا که مصرف بیش از حد پتاسیم برای آنها ضرر دارد.