خیارسبز از دستۀ کدوسانان است. خیار خواص بسیاری برای سلامتی بدن دارد. آب فراوان خیار برای هیدراته نگه داشتن بدن بسیار مفید است.
ایران رتبۀ چهارم تولید خیار در جهان را دارد. خیار گیاه بومی خاورمیانه و شبه قاره است. درصد بالایی از خیار ایران به شکل خام و یا فرآوری شده مانند خیار شور به نقاط مختلف جهان صادر میشود.
صادر کننده انواع خیارسبز در ایران-یزد
خیارسبز از خانوادۀ کدوسانان است و به عنوان یک میوه شناخته می شود. از دیگر اعضای این خانواده کدو، انواع خربزه از جمله خربزۀ تلخ است. خیارسبز به انگلیسی cucumber نامیده میشود و حاوی مقدار زیادی کوکوربیتاسین است. خیار cucumber از گیاهان گرمسیری است و در هر منطقه ای که تابستان های گرم داشته باشد، قابل کشت است. از آنجایی که خیار دورۀ رشد کوتاهی دارد و دو ماهه آمادۀ برداشت می شود، حتی در مناطقی که تابستان گرم آن ها کوتاه باشد، قابل کشت است. بوتۀ خیار به راحتی رشد می کند و نگهداری از آن کار آسانی است.
یزد به عنوان شهری که یکی از بهترین توده های گیاهی کشت خیار را دارد، خیارهایی بازارپسند تولید می کند که صفات بهتری نسبت به سایر توده ها در جهان دارند. خیار سبز خاردار یزدی سوپر صادراتی و خیار سبز یزدی سوپر صادراتی از انواع پرخواهان خیار هستند.
انواع خیار سبز در ایران
خیار از نظر دسته بندی انواع گوناگونی دارد. تاکنون با گونه های پیوندی برای خیار 90 جنس و 750 گونه شناخته شده است. همین باعث شده است تا با مهندسی ژنتیک بذر خیار سبز بهتری تولید شود. خیار سبز یکی از تولیدات مهم گلخانه ای است. با دورۀ رشد کمی که دارد مناسب پرورش گلخانه ای نیز هست. چرا که محیط گلخانه برای رشد آفات نیز مناسب است ولی خیار حداکثر طی دو ماه به مرحلۀ برداشت می رسد و این به معنای کاهش استفاده از سموم برای نگهداری آن است. در ضمن بذرهایی وجود دارند که هم زودتر بار می دهند و هم در مقابل آفات مقاوم هستند.
به طور کلی در بازار میوۀ ایران، چند نوع خیار شناخته شده است:
خیار سبز درختی
همان خیارسبز گلخانه ای است. از آنجایی که این خیارها در گلخانه روی داربست قرار داده می شوند به این نام شناخته شده اند. بذر خیار سبز درختی نیاز به لقاح ندارد و مناسب رشد در گلخانه است. برخی از گونه های بذر، میوۀ خیار سبز بزرگ میدهند که تا 30 سانتیمتر هم می رسد و برای مصارف آشپزی و سالاد به صرفه است. این خیارها باریک، با پوستی شفاف، لطیف و نازک هستند. بسیار ترد و خوش طعم می باشند.
خیار سبز مینی
در بعضی کشورها خیار را زودتر از موعد برداشت می کنند و به آن خیار مینی می گویند. ولی در ایران با مهندسی ژنتیک بذر خیار، دورۀ رشد آن را کوتاه کرده اند و وقتی به 5 – 6 سانتیمتر برسد آمادۀ برداشت است.
خیار سبز خاردار
همۀ گونه های خیار می توانند داری برجستگی های روی پوست باشند که اصطلاحاً به زگیل هم معروف است. در گذشته طعم این خیارها تلخ بود ولی امروزه با اصلاح بذر نه تنها طعم خیار سبز خاردار شیرین است بلکه به علت ظاهر منحصر به فرد آن در تهیۀ سالاد و خیار شور استفادۀ زیادی دارد.
خواص خیارسبز
خیار میوه ای پر آب است و 95 تا 96 درصد آن از آب تشکیل شده است. مواد مغذی متعددی درخیار وجود دارد ولی درصد آن به نسبت وزن خیار چندان زیاد نیست. کالری، چربی، کلسترول و سدیم آن پایین است و همین آن را به میوه ای مفید برای بیماران دیابتی و قلبی تبدیل کرده است.البته مصرف زیاد هر مادۀ خوراکی میتواند خطرناک باشد. به غیر از حساسیت هایی که برخی ممکن است به خیار داشته باشند، از مضرات خیار میتوان به نفخ اشاره کرد. مصرف زیاد خیار باعث اسهال و ادرار شدید می شود. مصرف بیش از حد کوکوربیتاسین که در خیارهای تلخ و سبز بیشتر است نیز میتواند به مسمومیت منجر شود.
آبرسانی
همانطور که اشاره شد درصد بالایی از خیار را آب تشکیل داده است و حاوی الکترولیت های مهمی است. برای همین خوردن خیار سبز در بارداری مفید است. خیار مدرّ و برای دفع سموم خوب است. اگر آن را بدون نمک مصرف کنید از تورم بارداری هم می کاهد. برای آنکه طبع خیار سرد و تر است، در صورت حذف نمک بهتر است بعد از خوردن خیار سبزیجات و یا میوه هایی با طبع گرم استفاده شود. آب کافی موجود در خیار، برای جلوگیری از یبوست و دفع سنگ کلیه و در نتیجه حفظ روده ها و کلیه ها مفید است.
بهترین زمان خوردن خیار سبز فصل تابستان است. خیار برای جلوگیری از کم آبی بدن در گرما و بعد از فعالیت های بدنی میان وعدۀ خوبی است.
کسانی که طعم آب خالی را دوست ندارند می توانند مقداری خیار و نعناع به آن اضافه کنند. البته در فصل سرما هم خیار سبز برای سرماخوردگی و پیشگیری از آن مناسب است و با داشتن ویتامین C و A عملکرد ایمنی بدن را بهبود می بخشد.
سلامت قلب و عروق و کنترل قند خون
خیار حاوی مقدار زیادی فیبر هم هست. فیبر خیار سبز به صورت محلول و نامحلول در آن وجود دارد. فیبر محلول در کاهش سطح کلسترول و قند خون مؤثر است. یک فنجان 142 گرمی خیار خرد شده با پوست حاوی 193 میلیگرم پتاسیم و 17 میلیگرم منیزیم است. با توجه به سدیم اندک و پتاسیم بیشتر، خیار سبز برای فشار خون خوب است. کوکور بیتاسین موجود در خیار هم به پیشگیری از تصلب شرایین کمک می کند. الکترولیت سدیم و پتاسیم در آب خیار برای تنظیم سطح فشار خون در بارداری مناسب است.
خیار حاوی موادی است که از افزایش گلوکز در خون هم جلوگیری می کند. کوکوربیتاسین برای تنظیم ترشح انسولین و متابولیسم گلیکوژن کبدی سودمند است. پوست خیار نیز حاوی آنتی اکسیدان است و علائم دیابت را کنترل می کند. شاخص گلیسمی (GI) خیار پایین است. یعنی بدون آنکه مقدار کربوهیدرات هایی که باعث افزایش گلوکز خون می شود بالا ببرد، مواد مغذی بدن را تأمین می کند.
خواص شگفت انگیز خیار برای سلامتی، پوست و مو و لاغری
خیار خاصیت ضد التهابی دارد. ریزمغذی های خیار مانند آنتی اکسیدان ها از جمله ویتامین C، بتاکاروتن و منگنز سیستم ایمنی بدن را بهبود می بخشد و از عفونت جلوگیری می کند. ویتامین خیار مانند کلسیم، آهن، پتاسیم، فسفر، روی، مس، ید و گوگرد برای بدن مفید است. ویتامین B خیار نیز از نگرانی و اضطراب جلوگیری می کند. سولفور و پتاسیم خیار باعث استحکام مو می شود و مواد معدنی و ویتامین های آن موهای آسیب دیده را ترمیم می کند.
خیار سبز برای پوست فواید زیادی دارد. خیار خنک کننده و پاک کننده است و به سفت شدن پوست کمک می کند. میتوان از اسلایس های خیار به طور مستقیم روی پوست برای خنکی، تسکین، کاهش تورم و آفتاب سوختگی استفاده کرد. ماسک آب خیار برای پاکسازی منافذ پوست مفید است. همچنین ماسک آب خیار و ماست برای پاکسازی پوست از جوش سرسیاه و نرمی آن استفاده می شود.
شاید فکر کنید خیار سبز قند دارد ولی کالری و قند خیار سبز بسیار پایین است و با پر کردن حجم معده از چاقی جلوگیری می کند. هر چند با داشتن مقدار زیادی آب، خوردن خیار سبز برای چاقی صورت خوب است. برای کاهش پف کردگی چشم ها در صبح میتوان از اسلایس خیار سبز استفاده کرد.